Ondernemen zonder buikpijn en met veel meer plezier

No pain... no gain? Het is inmiddels bon ton om voor het personeelsbeleid in te zetten op ‘ondernemerschap’.

Werkgevers willen maar wat graag dat werknemers zich wat meer gedragen als ondernemers. Meer ondernemerschap. We doen alsof we allemaal precies weten wat dat betekent. Maar begrijpen we het wel? Of praten we langs elkaar heen en horen werknemers en werkgevers iets heel anders als ze ‘ondernemerschap’ horen?

Neem mijn angst

Werkgevers bedoelen dat hun personeel meer eigen verantwoordelijkheid neemt, dat ze de deur op vrijdagmiddag niet zomaar achter zich dichtgooien, dat ze mede-eigenaar worden van de zorgen en uitdagingen waar de werkgever voor staat. Dat het probleem van de klant ook hún probleem wordt.

Kom eens uit jezelf met een idee

Werknemers horen dat ze meer initiatief moeten nemen. Dat ze vaker uit zichzelf met een idee moeten komen. En dat was het wel zo’n beetje. Werknemers omarmen de angst niet. Ze spelen ermee. Hun ondernemerschap is ondernemen zonder buikpijn, zonder risico. En laten we wel zijn: daar werd je ook medewerker voor. Om die deur wél dicht te kunnen doen, om afstand te houden. Hoe mobiel, divers, betrokken en hardwerkend je ook bent: het risico is niet jouw risico, de pijn is niet jouw pijn.

Fake it ‘till you make it?

Nu is de vraag: kun je doen alsof? Kun je het hart van ondernemerschap faken? Ik denk het niet. Ik denk dat de kern van ondernemerschap risico is. Het is de creatieve kracht die alles te maken heeft met overleven. Echte onveiligheid, waardoor je dingen durft die je beter uit je hoofd kunt laten. En daarmee: de onrust, de energie die bergen kan verzetten, die het onmogelijke voor elkaar krijgt.Ondernemerschap hunkert naar groei en prachtige resultaten; en weet dat bronnen als onveiligheid, angst, paniek en chaos de oerkrachten zijn die werelden kunnen kantelen. Bij sommige ondernemers is het zo sterk dat het een ‘reality distortion field’ wordt; zodra je bij ze in de buurt komt, kun je de wereld niet anders dan op hun manier zien. Steve Jobs schijnt het toonbeeld van zo’n reality distortion field te zijn geweest. Google oprichter Larry Page, heeft het en de Nederlander die Dafjes weer op de markt wil brengen vast ook. Zo’n volkomen gekleurde blik op de wereld is geen kunstje; het is noodzaak om te overleven in een onveilige omgeving.Dát is wat een werkgever bedoelt met ondernemerschap. En dat kun je niet leren met zwembandjes of zijwieltjes.

Riemen vast? Riemen altijd vast.

Werknemers werken (tot op zeker hoogte) vanuit veiligheid. Er is veel verzekerd. Natuurlijk kan het misgaan, maar dat is niet waar je vanuit gaat. Op dagelijkse basis is alles veilig. En zelfs al doe je mee aan de ondernemerschapstraining op je werk; je bent veilig. En ook al heb je een bonusregeling of word je afgerekend op een target: de kern is verzekerd. Je basissalaris hangt niet af van je prestaties.Omgekeerd delen medewerkers ook niet echt in het succes van ondernemerschap. Als het de ondernemer goed gaat, gaat het haar mensen goed… maar bij lange na niet zo goed als de ondernemer zelf. Geen onveiligheid, geen grote winst. Dat is de deal.

Ondernemerschap leer je door te ondernemen!

Omdat je het niet met zwembandjes kunt leren, moet je het aanbieden in het wild. Als werknemers meer ondernemerschap moeten tonen, geef ze dan een bedrijf. Laat ze ondernemen. Écht. Met een eigen bedrijf erbij. Iedereen krijgt een ‘side-project’ – Google heeft het inmiddels volkomen geïntegreerd en laat medewerkers eigen projecten starten en vaak ontwikkelen in eigen bedrijven. Zorg dat het er toe doet en maak het echt.Op die manier maken medewerkers écht mee wat het betekent om te ondernemen. Ze voelen die oerkracht. En tegelijkertijd leren ze buiten hun eigen domein te kijken en handelen en ze krijgen een beter idee van alle rollen in een organisatie – van klantenservice tot sales en ceo.Met trucjes, trainingen, campagnes en programma’s kun je culturen bijsturen en groepen veranderen. Maar als je een mens wilt helpen iets wezenlijks nieuws aan te leren: dan moet je dat echt doen.Ondernemerschap heeft prachtige kwaliteiten. Begin een nieuw bedrijf en leer het mét buikpijn.