Het stille midden is onze grootste hoop

Van de meeste mensen hoor je weinig. De meeste mensen zijn geen supermodel en ook niet mismaakt. De meeste mensen zijn geen workaholic en lopen de kantjes er ook niet vanaf.De meeste mensen zijn niet crimineel en ook niet heilig. Van de meeste mensen hoor je maar weinig. Of het nu gaat over vluchtelingen, politiebeleid, werk of nationale veiligheid. De meeste mensen gebruiken hun stem niet. Dat is, zonder overdrijven, levensgevaarlijk.

Goede wil en gezond verstand

De meeste mensen zijn van goede wil en gezond verstand. We begrijpen dat niet alles kan. We willen graag dat iedereen het goed heeft. We vinden het belachelijk als iemand probeert te profiteren van voordeeltjes die bedoeld zijn voor nooddruftigen. Of wanneer ons goed vertrouwen wordt misbruikt. We zorgen voor wie we liefhebben. We willen ons veilig voelen, maar zijn ook niet naïef in dat verlangen.

De ziekte ‘apathie’

En weet je, de meesten willen liefst dat morgen er ongeveer net zo uitziet als vandaag. Zonder gedoe. Of het nu gaat over sociale voorzieningen, religie of het vluchtelingenbeleid. Het stille midden wil dat het over was. Dat we het goede hadden gedaan. Dat iedereen blij is. En dat we weer door kunnen. Dat niemand ons iets kon verwijten.

In de naam van vrijheid kan veel verloren gaan

In de uitersten wordt het steeds voller en steeds holler. Om nog gezien te worden, grijpen groepen naar drastische maatregelen. Opgefokt door elkaar en de kans op aandacht in de media scheuren ze de kloof wijder en wijder. In een karikaturale kakofonie. En het midden buigt het hoofd. Zo klooft de maatschappij zichzelf tot een onvermijdelijke afgrond. Waar arm en rijk ver uiteen staan. Waar religie de politieke toon bepaalt. Waar fundamentele rechten achteloos aan de kant worden gezet.

De stilte voor de storm

Dat is Nederland, als we niet heel snel in gesprek kunnen komen. Als niet heel snel dat midden zich realiseert dat dit de stilte voor de storm is. Dat de vragen uitgesproken moeten worden, dat de wil wordt getoond, dat we laten zien dat we willen luisteren. Dat het gesprek in Nederland niet alleen in vuisten, vuur en symboolretoriek wordt gevoerd.

Durf te vragen

Zeg ik het te scherp? Ben ik te gematigd en te luid? Mooi. Want ook ik ben het stille midden. En ik ben bang. Niet voor een religie, niet voor een beleid, niet voor het weerzinwekkende van elke groep. Nee, ik ben bang voor ons, de makke schapen die zo lang werkten aan een gezonde samenleving en nu als lemmingen naar de afgrond dribbelen. Rampscenario’s die beide kampen ons in de uiterste voorhouden zijn niet zo beklemmend als de stilte van midden.

Fluisteren is ook een stem

Hoe vinden we onze stem? Hoe komt onze ‘doe maar gewoon’-mentaliteit op de voorpagina. Hoe vinden we, op zijn Hollands met een kopje koffie en goede koeken, het echte gesprek. Van toenadering, van goede wil en van gezond verstand. Ik denk niet dat er een one-size-fits-all oplossing is. Maar neem de Participatiewet, ik maak de moeizame uitrol van dichtbij mee. Keer op keer komen de uitersten in de media: de mensen die banen willen maken omdat het nu eenmaal moet en de mensen die faliekant tegen zijn. En keer op keer spreek ik de organisaties die wel willen maar het moeilijk vinden. Zich afvragen hoe ze het het beste kunnen doen. De organisaties die vinden dat het moet, maar niet weten hoe of wat en dan is het weer maandag en gaan de zaken zoals de zaken gaan. Ik probeer met een extra hulpmiddel, Participatie Certificaat, het gesprek in het stille midden los te maken. Hopelijk gaan we horen wat het zo moeilijk maakt. En hopelijk krijgen daarin ook de mensen om wie het gaat een stem. Zodat we de verschillen kunnen dichten en samenwerken aan een mooie, complexe, diverse werkomgeving.

De onvermijdelijkheid van het grote midden

Het stille midden is onze grootste hoop… en angst. Meeschreeuwen is geen optie. We moeten onze eigen manieren vinden om gehoord te worden en om te kunnen luisteren. Voor elk onderwerp, in elke situatie: onze stem moet onvermijdelijk zijn.